İşte Linux ile ilgili temel terimler ve kavramlarından bazıları
- Kernel (Çekirdek): İşletim sisteminin merkezi bileşeni; donanım ve yazılım arasında arabirim sağlar.
- Distro (Dağıtım): Linux çekirdeği üzerine kurulan ve farklı masaüstü ortamları, yazılım paketleri ve yapılandırmalar içeren işletim sistemidir.
- GNU: Özgür yazılım hareketinin temelini atan ve Linux’un temel bileşenlerinden biri olan GNU projesi.
- Shell (Kabuk): Kullanıcıların işletim sistemine komutlar yazarak etkileşimde bulunmasını sağlayan metin tabanlı bir arayüz.
- Bash (Bourne-Again SHell): En yaygın kullanılan Linux kabuğu.
- Terminal: Shell’e erişim sağlayan ve komutları çalıştırmak için kullanılan bir uygulama.
- Root (Kök): Linux’taki en güçlü ve en ayrıcalıklı kullanıcı hesabı.
- Package Manager (Paket Yöneticisi): Yazılım paketlerini yüklemek, kaldırmak ve güncellemek için kullanılan araçlar.
- Repository (Depo): Yazılım paketlerinin bulunduğu ve paket yöneticilerinin bu paketleri indirdiği çevrimiçi depolar.
- Filesystem (Dosya Sistemi): Dosyaların ve dizinlerin organize edildiği yapı.
- X Window System: Grafiksel kullanıcı arayüzleri (GUI) için temel bir çerçeve sağlayan sistem.
- Desktop Environment (Masaüstü Ortamı): Kullanıcıların işletim sistemini grafiksel olarak yönetmelerini sağlayan yazılım bileşenlerinin bütünü.
- Init System (Başlatma Sistemi): İşletim sisteminin başlatılması ve kapanması sırasında çalışan servis ve uygulamaların yönetimi.
- Daemon (Arkaplan Servisi): Sistem başlatıldığında otomatik olarak başlayan ve arka planda çalışan süreçler.
- Superuser (Süper Kullanıcı): Sistem üzerinde tam kontrol ve yetkiye sahip kullanıcı (root kullanıcı olarak da bilinir).
- Sudo: Süper kullanıcı yetkileriyle komut çalıştırmaya izin veren bir program.
- Swap: İşletim sisteminin RAM’de yer kalmadığında kullanabileceği sabit disk alanı.
- Partition (Bölüm): Sabit diskin mantıksal olarak ayrılmış bölümleri.
- Mount (Bağlama): Dosya sistemine bir cihazın veya depolama alanının eklenmesi işlemi.
- Unmount (Çözme): Dosya sisteminden bir cihazın veya depolama alanının çıkarılması işlemi
- LVM (Logical Volume Manager): Linux’ta depolama alanını yönetmeyi ve esneklik sağlamayı kolaylaştıran bir disk bölümleme yöntemi.
- RAID (Redundant Array of Independent Disks): Birden fazla fiziksel disk biriminin veri depolama performansını ve güvenilirliğini artırmak için kullanılan bir teknoloji.
- chmod: Dosya ve dizinlerin erişim izinlerini değiştirmek için kullanılan bir komut.
- chown: Dosya ve dizinlerin sahibini ve/veya grubunu değiştirmek için kullanılan bir komut.
- ln: Dosyalar ve dizinler arasında bağlantılar (sembolik linkler ve sert linkler) oluşturmak için kullanılan bir komut.
- iptables: Linux’ta ağ trafiğini kontrol etmek ve yönlendirmek için kullanılan bir güvenlik duvarı aracı.
- cron: Belirli aralıklarla yinelenen görevleri planlamak için kullanılan bir zamanlayıcı hizmeti.
- grep: Dosyalarda belirli metin kalıplarını aramak için kullanılan bir komut.
- sed: Dosyalarda metin düzenleme ve dönüştürme işlemleri yapmak için kullanılan bir komut.
- awk: Dosyaları işlemek ve metin işleme işlemleri yapmak için kullanılan bir betik dili ve araç.
- tar: Dosya ve dizinleri sıkıştırmak veya sıkıştırılmış dosyaları çıkarmak için kullanılan bir araç.
- gzip, bzip2, xz: Farklı sıkıştırma algoritmaları kullanan dosya sıkıştırma araçları.
- ssh (Secure Shell): Güvenli ağ üzerinden uzaktaki bir bilgisayara bağlanmak için kullanılan bir protokol ve araç.
- scp (Secure Copy): Güvenli ağ üzerinden dosya transferi yapmak için kullanılan bir araç.
- rsync: Yerel ve uzak dosyaları ve dizinleri eşitlemek için kullanılan bir araç.
- vi, nano, emacs: Linux’ta kullanılan popüler metin düzenleyiciler.
- initrd (Initial RAM Disk): Başlangıçta kullanılan ve çekirdeğin donanım sürücülerini yüklemesine yardımcı olan geçici bir dosya sistemi.
- GRUB (GRand Unified Bootloader): Bilgisayarınızı başlatırken işletim sistemi seçeneklerini sunan bir önyükleyici.
- systemd: Linux dağıtımlarında yaygın olarak kullanılan bir init sistemi ve sistem yönetim aracı
- uname: Sistem bilgisi (çekirdek adı, sürümü, mimarisi, vb.) sağlayan bir komut.
- top, htop: İşlemci kullanımı, bellek kullanımı ve çalışan süreçlerin durumunu gösteren sistem izleme araçları.
- ps: Sistemde çalışan süreçleri ve bilgilerini gösteren bir komut.
- kill, pkill: Çalışan süreçleri sonlandırmak için kullanılan komutlar.
- df: Disk kullanımını ve mevcut dosya sistemlerini gösteren bir komut.
- du: Dosya ve dizinlerin disk alanı kullanımını gösteren bir komut.
- find: Dosya ve dizinlerde isim, boyut, izinler ve diğer özelliklere göre arama yapmak için kullanılan bir komut.
- lspci, lsusb: PCI ve USB cihazlarını ve bilgilerini gösteren komutlar.
- dmesg: Çekirdeğin günlük mesajlarını ve donanım olaylarını gösteren bir komut
